PENTERNAKAN AYAM KAMPUNG

KEISTIMEWAAN AYAM KAMPUNG

• Ayam kampung mempunyai harga yang tinggi di pasaran.
• Ayam kampung ini boleh dibiakkan atau diternak sepanjang tahun.
• Dagingnya pejal, manis dan berprotein tinggi.
• Ia juga boleh dipelihara secara bebas pada waktu siang tanpa perlu dikawal.
• Sisa-sisa makanan di rumah boleh diberikan dan dijadikan makanan ayam.
• Ibu ayam kampung ini dapat menetaskan telur dengan sendirinya.
• Ibu ayam kampung ini boleh mengawal anak-anaknya dari cuaca sejuk, hujan dan gangguan musuh.
• 
  

Ayam Kampung Asli / Biasa

Jangka masa peliharaan : 6-7 bulan

Saiz : Lebih kecil berbanding ayam kampung kacukan

Berat : 1kg - 1.5kg
Tempat ternakan : Ayam asli tidak diletak dalam reban terkurung. Mereka dibiarkan bebas untuk mencari makanan sendiri. Aktiviti ayam ini menyebabkan protein membentuk daging yang kenyal dan lemak sangat kurang kerana lemak tidak terbentuk disebabkan aktiviti ayam yang aktif.

Jenis ayam kampung asli / biasa selalu mempunyai purat aberat badan jantan 1.5 kg seekor semantara bagi betina adalah 1.0 kg seekor. 

Kapasiti bertelur ayam kampung biasa sekitar 50 - 80 biji seekor setahun dimana ia akan sesuai dijual atau boleh ia dipasarkan dalam tempoh 6 bulan jangkamasa menternak.

Ayam Kampung Kacuk (Baka Hibrid)

Jangka masa peliharaan : 3 bulan

Saiz : Lebih besar dan banyak daging berbanding ayam kampung asli

Berat : 1.5kg - 2.5kg
Tempat ternakan : Kebiasaanya diternak dalam reban yang dikhaskan dimana ayam ditempatkan didalam reban tersebut sepenuh masa dan makanan disediakan. Aktiviti ayam ini lebih terhad, jadi proses pembesaran adalah konsisten. Tidak seperti ayam kampung asli, ayam jenis ini ditempatkan dalam reban khas bagi mengelakkan pergaduhan untuk mendapatkan makanan disamping memudahkan proses menuai apabila ayam mencapai umur atau berat tertentu. Dalam masa yang sama, kualiti ayam juga dapat diseragamkan.

Bagi Jenis Ayam Kampung Kacukan ia mempunyai berat badan 1.5 - 2.5 kg seekor bagi ayam jantan dan seberat 1.3 - 1.5 kg seekor bagi ayam betina. 

Kapasiti bertelur ayam ini sebanyak 120 -150 biji seekor setahun dan mengambil masa selama 3 - 3.5 bulan jangkamasa ternakan sebelum dijual. 

SISTEM PENTERNAKJAN

Ayam kampung kacukan sesuai diternak dalam sistem pemeliharaan seperti;

Sistem Intensif

Sistem ini dikenali sebagai sistem kurung. Ini bermakna ayam kampung kacukan akan dikurung setiap masa. Sistem ini memudahkan pemberian makanan, program pemvaksinan, pungutan telur dan lain-lain.

Ayam kampung kacukan diternak dalam sistem lantai bawah bersarap tebal atau sistem lantai tinggi.

1. Sistem sarap tebal Sistem ini menggunakan lantai simen. Ia memudahkan kerja mencuci dan membasmi kuman. Bahan sarap seperti ketaman kayu ditaburkan di atas lantai dengan sekata.
2. Sistem berlantai atas Lantai diperbuat daripada dawai berjaring (BRC) bersaiz 2.5cm x 1cm atau kayu beruti berukuran 2.5cm x 2.5cm yang dinaikkan antara 0.6 – 0.9m dari paras tanah

1) Sistem Semi-intensif

Sistem ini merupakan gabungan antara sistem intensif dan sistem ekstensif (bebas). Ayam akan dibebaskan dalam kawasan berpagar pada waktu siang dan akan dikurung pada waktu malam

2) SISTEM PERUMAHAN
Reban diperlukan untuk melindungi daripada cuaca buruk dan gangguan musuh. 

• 1 ekor ayam memerlukan 1 kaki persegi. 
• Jika 20 ekor ayam, keluasan lantai ialah 20 ekor kaki persegi. reban seluas 4 kaki x 5 kaki memadai.

PEMAKANAN AYAM
Terdapat dua (2) jenis makanan iaitu:-

1) Makanan komersil/dagangan

• Makanan Ayam Permulaan (Layer Starter Mash)
• Makanan Ayam Membesar (Layer Grower Mash/Pellet)
• Makanan Ayam Penghabisan (Layer Finisher Mash/Pellet)

2) Makanan Campuran atau Sisa Makanan

• Lebihan nasi, hampas kelapa, isi kelapa
• Dedak, beras hancur, padi, ubi kayu/keledek
• Ikan baja dan lain-lain

Untuk ayam kampung kacuk, gunakan minimum ratio 1:50 bekas makan dan 1:100 utk bekas minum.

Maknanya, kalau 100 ekor ayam, minimum perlu ada 2 bekas makan dan 1 bekas minum. Bekas makan sebaiknya ditutup dan digantung separas dada/punggung ayam, untuk elakkan ayam berak ke dalam bekas makan/minum.

• 7 gram/per hari sampai umur 1 minggu • 19 gram/per hari sampai umur 2 minggu • 34 gram/per hari sampai umur 3 minggu • 47 gram/per hari sampai umur 4 minggu • 58 gram/per hari sampai umur 5 minggu • 66 gram/per hari sampai umur 6 minggu • 72 gram/per hari sampai umur 7 minggu • 74 gram/per hari sampai umur 8 minggu

 PENGURUSAN AYAM KAMPUNG KACUKAN

Peringkat anak ayam berumur dari 1 hari hingga 3 minggu.

• Vaksin ND (Ranikhet F) diberi pada hari pertama dan vaksin Fowl pox pada minggu ke 2.
• Alat pemanas dipasang 24 jam hingga hari ke 14. (sehingga umur 2 minggu)
• Perlakuan anak ayam diperhatikan selalu bagi memastikan keselesaan ayam
• Bekas makanan jenis dulang digunakan.
• Makanan komersial iaitu makanan permulaan anak ayam (Poultry Starter Pellet) diberi secara ad-libitum (bebas).
• Anak ayam diberi air minuman bersih setiap hari.
• Bekas air minuman hendaklah dicuci setiap hari
• Bekas makanan dan minuman ditukar ke bentuk gantung pada hari ke 21
• Jumlah makanan dan bilangan kematian dicatatkan.

Peringkat pembesaran ialah peringkat umur 4 minggu hingga dipasarkan.

•  Ketinggian bekas makanan dan minuman jenis automatik diselaraskan mengikut aras belakang ayam. 
• Makanan ayam ditukar kepada makanan peringkat pembesar (Poultry Grower Pellet) secara perlahan-lahan pada hari ke 29 dan pada hari ke 34 barulah diberikan 100% makanan pembesar
•  Kuantiti makanan digunakan dan bilangan kematian dicatatkan

Peringkat pembesaran ialah peringkat umur 4 minggu hingga dipasarkan.

• Ketinggian bekas makanan dan minuman jenis automatik diselaraskan mengikut aras belakang ayam.
• Makanan ayam ditukar kepada makanan peringkat pembesar (Poultry Grower Pellet) secara perlahan-lahan pada hari ke 29 dan pada hari ke 34 barulah diberikan 100% makanan pembesar.
• Kuantiti makanan digunakan dan bilangan kematian dicatatkan.
• Peringkat umur  minggu ke 9 - 12, penjualan ayam kampung kacukan boleh dilakukan. 

 Peringkat Jualan

• Ayam boleh dijual pada umur 9 - 12 minggu
• Hanya ayam yang sihat dan cergas sesuai untuk dijual.
• Ayam akan diberi makan jagung bagi memberi nilai khasiat pemakanan dan warna kulit yang kekuningan.
• Pemberian antibiotik dihentikan 2-3 minggu sebelum penjualan.
• Berat badan ayam ditimbang sebelum dijual.
• Ayam boleh dijual secara jualan hidup atau yang diproses.

Peringkat Pembiak ( > 4 Bulan)

•  Nisbah pembiakan ialah 1 ekor ayam kampung jantan dibiakkan dengan 10 ekor ayam betina.
• Kutipan telur dibuat 3-4 kali sehari bagi memastikan kualiti telur tetasan.
• Pemberian makanan pembiak (Poultry Breeder Pellet) diberi secara berperingkat sebanyak 120 gm/ekor/hari.
• Sediakan kotak bertelur.
• Catatkan kuantiti makanan, pengeluaran telur dan bilangan kematian ternakan

PEMBIAKAN
Melibatkan perkahwinan secara tabie/asli

• 1 ekor ayam jantan untuk 10 ekor ayam betina
• Dipelihara di dalam reban dengan penyediaan sarang bertelur
• Tempat yang sunyi,kering dan bebas dari gangguan
• Kebiasaan boleh mengeram sehingga 15 biji telur 

KAWALAN DAN PENCEGAHAN PENYAKIT
Penyakit ayam boleh disebabkan oleh:-

• Warisan
• Pemakanan
• Pengurusan
• Persekitaran
• Jangkitan

Langkah-langkah Pencegahan Penyakit

• Reban sentiasa bersih
• Anak ayam bebas dari penyakit
• Jauh dari ternakan dan haiwan lain
• Pelawat perlu dikawal
• Pencegahan adalah lebih baik dari rawatan
• Semua ayam perlu diberi suntikan pencegahan penyakit
• Ayam yang mati hendaklah ditanam atau dibakar untuk mengelakkan jangkitan kepada yang sihat

Program Pencegahan penyakit

• Umur 1 hari – Sampar Ayam “F” (Biasanya telah dibuat ditempat penetasan)
• Umur 3 – 4 minggu – Cacar Puru ayam dan Sampar “F”
• Umur 6 – 8 minggu – Sampar ” S “.

Vaksin diberi untuk mencegah penyakit-penyakit yg disebabkan oleh virus & tiada penawarnya. Jadi setiap ekor ayam seharusnya divaksin seawal umur 1 hari lagi.

1. Vaksin NDIB B1 (gambar 1)

- Diberi pada anak ayam yg berumur antara 1 hari sehingga 8 hari sahaja

-Kaedah pemberian ialah secara semburan atau titis mata

2. Vaksin Gumboro (gambar 2)

-Diberi pada ayam yg berumur 12 hari

- Kaedah pemberiannya ialah dicampur dalam air minuman ayam

3. Vaksin Lasota ( gambar 3)

- Diberi pada ayam yg berumur 18 hari ke atas

- Kaedah pemberiannya ialah dicampur dalam air minuman ayam

Tanda-tanda Am Ayam Berpenyakit

• Kurang nafsu makan
• Monyok dan tidak aktif
• Pucat, bersin, keluar hingus dari hidung
• Muka bengkak
• Berak cair atau berdarah
• Gangguan saraf seperti sayap lemah, kaki lemah, kepala berputar dan sebagainya

JENIS-JENIS PENYAKIT AYAM

• Sampar ayam (ND)
• Penyakit Gumboro (IBD)
• Puru
• Salmonellosis
• Pasteurellosis
• Lain-lain

Pengurusan Lalat

Satu amalan yang sesuai dibuat adalah dengan menyembur larutan EM di najis bagi mengelakkan pembiakan lalat dan amonia.